FAQ

1) Czym jest wentylacja grawitacyjna i jakie są jej wady?

Odp. Układ samoczynnego przepływu powietrza przez dom nazywa się wentylacją grawitacyjną. Wykorzystuje ona naturalne zjawisko różnicy ciśnień powietrza ciepłego i zimnego wewnątrz i na zewnątrz budynku. O skuteczności ruchu powierza od dołu ku górze decydują np.: aktualne warunki pogodowe, właściwe zorganizowanie napływu powietrza zewnętrznego, odpowiednie rozmieszczenie czy wykonanie punktów wyciągowych. Z tego powodu w wielu sytuacjach wentylacja grawitacyjna działa niepoprawnie lub nie działa wcale. Dzieje się tak m.in.:

• w okresie letnim gdy w domu jest chłodniej niż na zewnątrz budynku wentylacja grawitacyjna nie działa wcale i aby móc przewietrzyć pomieszczenie należy zastosować wentylatory wspomagające lub spowodować tzw ‘przeciąg’,
• podczas wietrznej pogody zdarza się ‘ciąg wsteczny’ w kanałach ponieważ siła wiatru wiejąca w kominie jest większa od siły grawitacji,
• w okresie zimowym gdy jest największa różnica temperatur wentylacja grawitacyjna jest zbyt intensywna, odwrotnie do zapotrzebowania ponieważ zimą z reguły mniej intensywnie wietrzymy pomieszczenia,
• zimą przez nawiewniki wprowadzamy do domu powietrze o temp. zewnętrznej co oznacza niekiedy -20 czy poniżej -30°C. Oznacza to niejednokrotnie, że musimy podgrzać powietrze nawet ponad 50°C aby zachować komfort termiczny w domu.

Bezwzględnie należy również pamiętać o innych problemach związanych z wentylacją grawitacyjną. Przez nawiewniki czy otwarte okna do domu przedostaje się kurz, hałas uliczny, owady czy alergeny.  

2) Czym jest rekuperacja i co to jest rekuperator? 

Odp. Rekuperacja ( łac. recuperatio - odzyskanie) ciepła za pomocą wymiennika ciepła. Polega na przekazywaniu energii cieplnej z jednego medium do drugiego. Rekuperator (inaczej centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła) to urządzenie, które ogrzewa powietrze nawiewane, za pomocą ciepłego powietrza wywiewanego z wnętrza budynku, jest on również częścią instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Oprócz podstawowej funkcji odzysku ciepła z powietrza wywiewanego rekuperator dodatkowo filtruje powietrze oraz doprowadza ściśle określoną jego ilość za pomocą wentylatorów nawiewnych i wyciągowych.  

3) Dlaczego należy stosować rekuperację? 

Odp. Dom oddycha tylko dzięki wentylacji pomieszczeń. „Oddychanie” domu powinno spełniać dwie funkcje:

• przepływ powietrza przez wszystkie pomieszczenia,
• odpowiednią wymianę powietrza we wszystkich pomieszczeniach.

Idea domu energooszczędnego lub pasywnego polega na jak najmniejszym ‘marnowaniu’ energii cieplnej przez przegrody, okna czy wentylacje co oznacza jak najmniejsze zapotrzebowanie na energię potrzebną do ogrzania budynku. Wentylacja w domu pasywnym/energooszczędnym z założenia nie może być grawitacyjna, ponieważ przez to drastycznie zwiększy się zużycie energii potrzebnej na ogrzewanie powietrza wentylacyjnego. Równocześnie dla zachowania ciągu wentylacyjnego przy wentylacji grawitacyjnej należałoby pozbawić dom ‘szczelności’ wynikającej z idei domu pasywnego. O ile przy nieszczelnych domach wystarczała nam wentylacja grawitacyjna to dziś jedynym skutecznym rozwiązaniem jest wymuszony obieg powietrza z odzyskiem ciepła. Niestety w naszym kraju urządzenia takie są nadal nowością i bywają traktowane jako urządzenie dodatkowe czy rodzaj zbytku. Nawet doświadczeni ‘budowlańcy’ uważają często takie inwestycje za fanaberie inwestora bez których można się obejść. Tymczasem podstawowe parametry, takie temperatura, prędkość przepływu powietrza, wilgotność i czystość powietrza decydują o naszym komforcie czyli o tym, czy w danym pomieszczeniu dobrze się nam mieszka, pracuje i wypoczywa. Na szczęście rośnie świadomość jak duży wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie ma jakość powietrza, którym oddychamy.   

4) Jak działa rekuperator?

Odp. Najważniejszą rolą rekuperatora jest odzysk ciepła. Najprościej mówiąc, w wymienniku rekuperatora ciepło powietrza wyciąganego z budynku jest przekazywane do powietrza nawiewanego do budynku. Rekuperatory wyposażone są w wymiennik spiralny-przeciwprądowy o bardzo dużej powierzchni czynnej wymiany ciepła i co jest bardzo istotne wykonany jest z aluminium. Dzięki temu współczynnik odzysku ciepła w praktyce osiąga wartość 80-96%. Powietrze z i do budynku dostarczane jest za pomocą dwóch wentylatorów: nawiewnego i wyciągowego. Z budynku mieszkalnego powietrze usuwane jest z takich pomieszczeń jak: kuchnia, łazienka, wc, garderoba natomiast nawiewane do salonu czy sypialni. Bardzo ważne jest to, aby powietrze wyciągane i nawiewane nie mieszało się ze sobą oraz aby do prawidłowej pracy rekuperatora nie trzeba było stosować dodatkowych elementów takich jak nagrzewnica czy gruntowy wymiennik ciepła. Dodatkową atutem rekuperatora jest duża powierzchnia filtrów powietrza, dzięki czemu powietrze nawiewane pozbawione jest w dużej mierze kurzu, pyłów czy alergenów.   5) Co da nam rekuperacja powietrza ? Odp. Dobra centrala rekuperacyjna z odzyskiem ciepła zapewnia:

•  stały dopływ świeżego i filtrowanego powietrza,
• skuteczne usuwanie nieprzyjemnych zapachów, dwutlenku węgla, pary wodnej, kurzu i substancji chemicznych wydzielanych z materiałów budowlanych oraz wyposażenia wnętrz,
• pozwala na uniknięcie ogólnego zawilgocenia pomieszczeń, grzyba na ścianach, pęcznienia drewnianych podłóg czy mebli,
•  likwiduje szkodliwe przeciągi,
•  izoluje od hałasu ulicznego oraz niepożądanych tzw. „sąsiedzkich” odgłosów z wnętrza mieszkania,
•  poprawia warunki klimatyczne dla alergików,
• zmniejsza niewidoczne skutki złej wentylacji takie jak: złe samopoczucie, bóle i zawroty głowy, zmęczenie czy brak koncentracji,
• latem daje komfort życia bez much, komarów czy os,
•  pozwala na wymierne zyski na ogrzewaniu „odzyskując” część kosztów wydanych do ogrzewania pomieszczeń. 

6) Jakie są typy rekuperatorów i czym się one różnią? 

Odp. Duży wybór rekuperatorów dostępnych na rynku sprawia że zaczynamy zastanawiać się czym one się różnią i jakie posiadają zalety i wady. Postaramy się w dużym uproszczeniu przedstawić główne cechy najczęściej spotykanych urządzeń na polskim rynku. Na początek podzielimy rekuperatory na cztery typy: w zależności od konstrukcji wymiennika ciepła i są to rekuperatory krzyżowe, krzyżowe-przeciwprądowe, obrotowe oraz spiralne - przeciwprądowe

Krzyżowe: 

Zalety	Wady
prosta konstrukcja wymiennika	mała powierzchnia czynna wymiany ciepła w wymienniku
małe gabaryty	Stosunkowo niewielki odzysk ciepła często wynoszący 50-60%
niska cena	konieczność stosowania nagrzewnicy wstępnej w formie grzałki elektrycznej (znaczące zużycie energii elektrycznej) dla ochrony przed zamarzaniem
	przy stosunkowo małym odzysku ciepła dla uzyskania zadowalającej temperatury powietrza nawiewanego zimą wymagane jest dodatkowe podgrzanie powietrza za pomocą grzałki wtórnej
	w wielu przypadkach konieczne jest stosowanie skomplikowanych systemów przeciwzamrożeniowych co może zwiększyć awaryjność urządzenia lub pogorszyć komfort stosowania rekuperatora w domu np. w przypadku stosowania recyrkulacji powietrza (w praktyce powietrze wyciągane z ubikacji trafia do sypialni)

Krzyżowe-przeciwprądowe: 

Zalety:	Wady
prosta konstrukcja wymiennika	mała powierzchnia czynna wymiany ciepła w wymienniku
małe gabaryty	Stosunkowo niewielki odzysk ciepła często wynoszący 60-70%
większy odzysk ciepła w stosunku do rekuperatora krzyżowego	konieczność stosowania nagrzewnicy wstępnej w formie grzałki elektrycznej (znaczące zużycie energii elektrycznej) dla ochrony przed zamarzaniem
	przy stosunkowo małym odzysku ciepła dla uzyskania zadowalającej temperatury powietrza nawiewanego zimą wymagane jest dodatkowe podgrzanie powietrza za pomocą grzałki wtórnej
	w wielu przypadkach konieczne jest stosowanie skomplikowanych systemów przeciwzamrożeniowych co może zwiększyć awaryjność urządzenia lub pogorszyć komfort stosowania rekuperatora w domu np. w przypadku stosowania recyrkulacji powietrza (w praktyce powietrze wyciągane z ubikacji trafia do sypialni)

Obrotowe:

Zalety:	Wady
możliwość stosowania przy nierównych przepływach powietrza nawiewanego i wyciąganego (najczęściej są to urządzenia przemysłowe)	konieczność stosowania dodatkowego napędu wymiennika co zwiększa potencjalnie awaryjność oraz pobór energii całego urządzenia
odzysk ciepła wyższy niż w przypadku wymiennika krzyżowego	ze względu na konstrukcję nie można całkowicie odseparować powietrza wyciąganego od nawiewanego co sprawia że w pewnym stopniu świeże powietrze miesza się z wyciąganym
małe gabaryty

Spiralne-przeciwprądowe:

Zalety:	Wady
najwyższy współczynnik odzysku ciepła w stosunku do innych typów wymienników wynoszący 80-96%	większe wymiary
wymiennik wykonany z aluminium
100% Szczelność wymiennika
brak konieczności stosowania nagrzewnicy wstępnej - małe zużycie energii elektrycznej
nawet 10 krotnie większa powierzchnia wymiany ciepła niż w wymiennikach krzyżowych
brak skomplikowanych systemów przeciwzamrożeniowych
brak tendencji szronienia nawet przy bardzo niskich temperaturach

7) Proszę o podanie najważniejszych cech dobrego rekuperatora z odzyskiem ciepła? 

Odp. Kupując rekuperator powinniśmy zwrócić uwagę na:Rodzaj wymiennika – To właśnie on odzyskuje nam ciepło. Rozróżniamy następujące typy wymienników: krzyżowe, krzyżowe-przeciwprądowe, obrotowe oraz spiralne przeciwprądowe. Im wyższy współczynnik odzysku ciepła tym lepiej i więcej będziemy oszczędzać na ogrzewaniu powietrza potrzebnego do wentylacji. Ze względu na swoją konstrukcję wymienniki spiralne-przeciwprądowe stosowane w rekuperatorach są w stanie odzyskać najwięcej energii cieplnej. Należy również bardzo dobrze zastanowić się przed wyborem urządzenia ponieważ często sugerujemy się reklamowanym odzyskiem ciepła na poziome 95 a nawet 105%. Rozsądek jest tu bardzo potrzebny ponieważ nie da się oszukać natury i nie ma możliwości aby każdy rekuperator niezależnie od wielkości czy zastosowanego do jego budowy materiału miał taki sam odzysk. Często podawany przez producentów odzysk ciepła jest osiągalny tylko i wyłącznie w ściśle określonych warunkach  i ustawieniu parametrów urządzenia niespotykanych w codziennym użytkowaniu.Rodzaj wentylatorów – Należy pamiętać, że centrala wentylacyjna powinna pracować nieprzerwanie. Dlatego tak istotne jest aby rekuperator posiadał jak najlepsze wentylatory. Ze względu na niską cenę często wybieramy rekuperatory wyposażone w wentylatory zmienno prądowe, najczęściej importowane z krajów azjatyckich. Niestety bardzo często ulegają one awariom i co jest bardzo ważne, pobierają zdecydowanie więcej energii elektrycznej niż inne wentylatory, co bardzo szybko przekłada się na koszty eksploatacji rekuperatora. Nowsze technologicznie są wentylatory stało prądowe jednak również mają swoje ograniczenia. Obecnie najbardziej energooszczędne oraz wydajne są wentylatory elektronicznie komutowane EC stosowane w niektórych rekuperatorach . Posiadają one płynną regulację wydajności (brak ograniczenia w postaci biegów np. I-III), najniższy współczynnik zużycia energii, możliwość automatycznego dostosowania obrotów do oporów instalacji oraz bardzo wysoki spręż dyspozycyjny. Również istotne jest to aby wentylatory były zainstalowane w obudowie rekuperatora która dodatkowo je wyciszy.Obudowa rekuperatora – musi spełniać podstawowe wymagania takie jak: mieć jak najlepszą izolację termiczną i akustyczną oraz być wodoodporna ze względu na pojawiające się skropliny wewnątrz wymiennika ciepła. Często obudowy wykonane z blachy posiadają mostki termiczne oraz mają tendencje do generowania dodatkowego hałasu oraz z upływem czasu mogą ulegać korozji. Obudowy rekuperatorów wykonane są ze spienionego PCW z dodatkową izolacją termiczną lub płyt XPS oraz profili aluminiowych. Dzięki temu posiadają bardzo dobre właściwości dźwięko - i termoizolacyjne oraz nie ulegają z czasem korozji.Spręż dyspozycyjny rekuperatora – najprościej mówiąc jest to ‘zapas mocy urządzenia’ dzięki któremu jest on w stanie przetransportować określoną ilość powietrza niezależnie od wielkości czy stopnia skomplikowania instalacji wentylacyjnej. Im spręż dyspozycyjny jest większy tym instalacja może być bardziej skomplikowana a zakładane parametry pracy (czyli określona wydajność w m3/h) rekuperatora będą nadal zachowane. Jest to bardzo istotny parametr, ponieważ często spotyka się praktyki producentów rekuperatorów polegające na podawaniu maksymalnego wydatku centrali przy niskim sprężu dyspozycyjnym np. 50 czy 100Pa (Pascali). Często chwytem marketingowym jest również nazewnictwo samego rekuperatora np. model X500, który faktycznie może posiadać wydatek 500m3/h ale przy zerowym sprężu dyspozycyjnym a dla najczęściej spotykanych instalacji których opór wynosi 150Pa wydatek spada już do poziomu 300m3/h.  Wszystkie rekuperatory posiadają swój nominalny wydatek przy minimum 150Pa sprężu dyspozycyjnego a nawet 300Pa dla większych urządzeń.  Sterowanie – również ważnym elementem centrali jest sterownik. Należy zwrócić uwagę czy w cenie urządzenia jest już sterowanie czy musimy dodatkowo za to zapłacić. Gdy już taki sterownik posiadamy to warto wiedzieć co dzięki niemu możemy zrobić, ponieważ może się okazać w przyszłości że mimo posiadania sterownika znowu musimy dokupić moduł obsługi Gruntowego Wymiennika Ciepła (GWC) czy moduł obsługi bypass’u. Większość rynkowych rekuperatorów w standardzie wyposażone są w sterownik elektroniczny wyposażony w kalendarz tygodniowy, obsługę GWC, bypassu, odczyt 4 temperatur, wyliczanie bieżącego odzysku ciepła i wiele innych…   

8) Czy to prawda, że z central rekuperacyjnych leci woda i czy jest jej dużo? 

Odp. Tak, to prawda. Powstaje ona na skutek wychłodzenia ciepłego i wilgotnego powietrza wyciąganego z budynku co powoduje wykroplenie się wody w wymienniku ciepła. Każde urządzenie ma specjalny króciec zakończony małym syfonem, który odprowadza skropliny. Ilość wody zależy od poziomu wilgotności powietrza ciepłego oraz różnicy temperatur pomiędzy powietrzem wyciąganym a nawiewanym. Oczywiście istotne jest również to ile jest tego powietrza. Szczególnie w nowych budynkach jest bardzo wilgotno dlatego w pierwszej fazie ‘suszenia’ budynku ilość skroplin może być znacznie większa niż w późniejszym okresie. Warto zadbać o prawidłowe odprowadzenie wody do kanalizacji oraz odpowiednie zabezpieczenie przed zamarznięciem wody w przewodach biegnących przez nieogrzewane pomieszczenia.    

9) Dlaczego część producentów rekuperatorów sprzedaje swoje wyroby jedynie za pośrednictwem swoich instalatorów?

Odp. Ze względu na zachowanie gwarancji oraz kontroli poprawności działania urządzenia w całej instalacji korzystanie z pomocy wykwalifikowanego instalatora jest jedynym sposobem zakupu urządzenia. Niestety ogromna większość jakichkolwiek problemów z działaniem rekuperatorów związana jest ze źle lub niepoprawnie wykonaną instalacją wentylacji mechanicznej. Korzystając z polecanych przedstawicieli mają Państwo pewność że instalacja będzie wykonana prawidłowo, a sam rekuperator spełni swoje zadanie bez niemiłych niespodzianek.   

10) Co składa się na koszty eksploatacji rekuperatora? 

Odp. Na koszty składają się:opłaty za energię elektryczną - na cenę prądu nie mamy wpływu. Możemy jednak sterować ilością zużywanej energii dzięki płynnej regulacji wydatku w wentylatorach EC montowanych w rekuperatorach. Z powodu stałego wzrostu cen energii elektrycznej warto jest zainwestować w jak najbardziej energooszczędne wentylatory, ponieważ w długim okresie czasu przyniesie to nam wymierne korzyści finansowe.Dla przykładu rekuperator najczęściej używany w domach 100- 150m2 p.u. zużywa energię elektryczną w przedziale od 21 do 130W na godzinę. Ze względu na zróżnicowanie wydatku rekuperatora zarówno w ciągu doby jak i pór roku średnio można założyć koszty energii elektrycznej na poziomie 1,00-1,50zł dziennie.

Przed wyborem urządzenia niezbędne jest sprawdzenie poboru mocy wentylatorów ponieważ w niejednym przypadku może on być nawet dwa razy większy niż w wentylatorach klasy EC.cena filtrów – większość dostępnych na rynku rekupratorów posiada dwa filtry powietrza, nawiewny i wyciągowy. Istotne jest aby filtry posiadały jak największą powierzchnię, aby zbyt szybko się nie zapychały oraz odpowiednią klasę filtracji, najlepiej EU4/G4. Ze względu na konieczność wymiany filtrów minimum 2 razy do roku (lub częściej w zależności od zanieczyszczenia powietrza zewnętrznego) ważne jest, aby były tanie w wymianie i nie było potrzeby wzywania serwisu do ich wymiany.naprawy pogwarancyjne – każde urządzenie może kiedyś odmówić posłuszeństwa, dlatego tak ważne jest aby podzespoły mogące ulec uszkodzeniu były jak najlepszej jakości. Należy pamiętać że rekuperator pracuje bez przerwy przez wiele lat, chyba nikt nie chce co 2-3 lata wymieniać najważniejsze elementy centrali takie jak: wentylatory czy sterownik, ponieważ niejednokrotnie mogą stanowić „lwią część” ceny urządzenia.   

11) Czy potrzebny jest projekt instalacji wentylacji mechanicznej?

Odp. W przypadku domów jednorodzinnych polskie prawo nie wymaga projektu wentylacji mechanicznej o ile wcześniej projekt zakładał wentylację grawitacyjną. Niemniej jednak jest on niezbędny do wyliczenia minimalnej ilości powietrza wywiewanego jak i nawiewanego do określonych pomieszczeń jak również do wyliczeni oporów danej instalacji. Projekt wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła wykonany przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje gwarantuje prawidłową jego pracę jak również bardzo dokładne obliczenie kosztów instalacji.